คู่มือยื่นภาษีฉบับฟรีแลนซ์ เข้าใจง่าย ไม่จ่ายเกินจริง

รู้หรือไม่? คนที่ทำงานอาชีพอิสระหรือฟรีแลนซ์ก็ต้องยื่นภาษีเงินได้เหมือนพนักงานประจำ โดยหลายคนอาจจะมีปัญหาเตรียมเอกสารไม่ครบ คำนวณภาษีไม่ถูก หรือลืมยื่นภาษี ทำให้เสี่ยงโดนปรับเงินแบบไม่ได้ตั้งใจ

แต่ในบทความนี้ เหมียวมีคู่มือยื่นภาษีฟรีแลนซ์ฉบับเข้าใจง่ายมาบอกต่อ! ซึ่งจะสอนตั้งแต่พื้นฐานภาษีเงินได้ วิธียื่นภาษีไปจนถึงตัวช่วยจัดการภาษีให้เป็นระบบมากขึ้นเลยทีเดียว แค่พี่ศึกษาและเข้าใจภาษีฟรีแลนซ์ ก็ช่วยให้ยื่นภาษีได้ถูกต้องและตรงเวลาได้ไม่ยาก

ฟรีแลนซ์ ไม่มีเงินเดือนประจำ ต้องยื่นภาษีไหม?

ฟรีแลนซ์ต้องยื่นภาษีเงินได้ถึงแม้จะไม่มีเงินเดือนประจำและไม่ได้รับสลิปเงินเดือน เพราะกรมสรรพากรให้ความสำคัญกับ "รายได้" ไม่ใช่แค่ "เงินเดือน" ดังนั้น หากพี่มีรายได้จากงานอิสระ ไม่ว่าจะรับเป็นเงินสด โอนพร้อมเพย์ หรือผ่านแพลตฟอร์มต่าง ๆ และรายได้สุทธิทั้งปีเกิน 150,000 บาท ก็เข้าข่ายต้องยื่นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาทันที

โดยทั่วไป อาชีพฟรีแลนซ์มักเกี่ยวข้องกับภาษีตามประมวลรัษฎากร มาตรา 40 ซึ่งมีทั้งหมด 2 ประเภท

• มาตรา 40(2): รายได้จากการรับจ้างทำงาน เช่น เขียนบทความ ออกแบบเว็บไซต์ ทำโปรแกรม ฯลฯ

• มาตรา 40(8): รายได้อื่น ๆ เช่น ขายคอร์สออนไลน์ ขายภาพสต็อก งานบรรยาย เล่นดนตรีสด หรือรับจ้างทั่วไปที่ไม่อยู่ในหมวดอื่น

เมื่อพี่ ๆ รู้แล้วว่าต้องเสียภาษีฟรีแลนซ์แบบไหน สามารถเลือกคำนวณภาษีได้ 2 แบบ ซึ่งจะมีความแตกต่างอยู่ ก็คือ

• ยื่นแบบเหมา จะใช้กับกรณีพี่มนุษย์มีรายได้ทางอื่นที่ไม่ใช่เงินเดือนจากงานประจำตามมาตรา 40(2) โดยมีหลักการหักค่าใช้จ่ายเพื่อคำนวณภาษีอยู่ก็คือ หักค่าใช้จ่าย 50% ของรายได้ แต่หักได้สูงสุดไม่เกิน 100,000 บาท หมายความว่า แม้พี่จะมีรายได้ฟรีแลนซ์ทั้งปีถึง 1,000,000 บาท ก็จะหักค่าใช้จ่ายก่อนคำนวณภาษีได้แค่ 100,000 บาทเท่านั้น

ยกตัวอย่างให้เห็นภาพ เช่น

• พี่มนุษย์รับงานเขียนฟรีแลนซ์เยอะ มีรายได้ทั้งปี 500,000 บาท

• 50% ของรายได้ 500,000 บาท = 250,000 บาท

• แต่ตามกฎหมายหักค่าใช้จ่ายได้แค่ 100,000 บาท

• ดังนั้น เงินได้สุทธิของพี่จะเหลือ 500,000 - 100,000 = 400,000 บาท

• จากนั้น พี่นำตัวเลข 400,000 บาทนี้ไปหักค่าลดหย่อนอื่น ๆ และคำนวณภาษีต่อไป

* ยกเว้นรายได้ตามมาตรา 40(8) ต้องหักค่าใช้จ่าย 60%

• ยื่นแบบค่าใช้จ่ายจริง หักค่าใช้จ่ายตามเอกสารใช้จ่ายจริง เช่น ใบ 50 ทวิ หรือใบเสร็จรับเงิน เหมาะกับคนที่มีต้นทุนสูงและเก็บเอกสารครบ

แต่ทั้งนี้ การทำงานอิสระของแต่ละคนไม่เหมือนกัน จึงไม่ใช่ทุกคนที่รายได้เข้าข่ายต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เพราะยังมีภาษีอีกรูปแบบหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับชาวฟรีแลนซ์ด้วย

ฟรีแลนซ์ต้องยื่นภาษีแบบไหน?

นอกจากภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาแล้ว พี่ฟรีแลนซ์บางคนอาจต้องเสียภาษีประเภทอื่นด้วยขึ้นอยู่กับว่ามีรายได้มากแค่ไหน และลักษณะงานที่ทำเป็นยังไง โดยตัวอย่างประเภทของภาษีของอาชีพอิสระคร่าว ๆ ดังนี้

1. ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา

ถ้าพี่มีรายได้จากการทำอาชีพฟรีแลนซ์จะต้องยื่นภาษีแบบ ภ.ง.ด.90 โดยจะคิดตามอัตราก้าวหน้าเหมือนกับพนักงานเงินเดือน ดังนี้

ตัวอย่างการคำนวณ

สมมุติพี่มีรายได้ฟรีแลนซ์ทั้งปี 400,000 บาท โดยหักค่าใช้จ่ายแบบเหมา เพราะฉะนั้น พี่ต้องคำนวณภาษีเงินได้ฟรีแลนซ์แบบนี้นะ

• รายได้ทั้งปี = 400,000 บาท

• หักค่าใช้จ่ายแบบเหมา ตามมาตรา 40(2) นั่นคือ 50% ของรายได้ฟรีแลนซ์ แต่ไม่เกิน 100,000 บาท

  • 50% ของ 400,000 = 200,000 บาท แต่หักได้สูงสุดแค่ 100,000 บาท

  • ดังนั้น เงินได้สุทธิ = 400,000 - 100,000 = 300,000 บาท

• หักค่าลดหย่อนส่วนบุคคล 60,000 บาท ตรงนี้เป็นค่าลดหย่อนพื้นฐานที่พี่ ๆ ต้องมีตามกฎหมายนะ ดังนั้น เราต้องนำมาหักด้วย

  • 300,000 - 60,000 บาท = 240,000 บาท

• นำ 240,000 บาท มาคำนวณภาษีแบบขั้นบันได โดยเอาตัวเลขไปเทียบกับตารางจะพบว่า ต้องคูณอัตราภาษี 5% จึงคำนวณภาษีที่ต้องชำระจริง ๆ ได้แบบนี้

  • ช่วงแรก รายได้สุทธิ 0 - 150,000 บาท ไม่ต้องเสียภาษี เพราะฉะนั้น พี่ต้องเอา 150,000 หักลบจาก 240,000 ก่อน ดังนั้น ฐานภาษีก่อนคูณอัตราภาษี 5% คือ 240,000 - 150,000 = 90,000 บาท

  • ช่วงที่สอง นำฐานภาษี 90,000 บาท มาคูณอัตราภาษี 5% จึงคำนวณเป็น = 4,500 บาท

• เพราะฉะนั้น พี่ต้องเสียภาษีฟรีแลนซ์ทั้งสิ้น 4,500 บาท นั่นเอง

2. ภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT)

ถ้าพี่มีรายได้จากการขายสินค้าหรือให้บริการเกิน 1.8 ล้านบาทต่อปี ต้องจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) และยื่นแบบ ภ.พ.30 ทุกเดือน

3. ภาษีธุรกิจเฉพาะ

ถ้าพี่มีรายได้จากงานฟรีแลนซ์บางรูปแบบ เช่น ให้เช่าหรือขายอสังหาริมทรัพย์ ปล่อยกู้เงิน หรือทำธุรกิจประเภทโรงแรม เป็นต้น อาจเข้าข่ายเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ พี่มนุษย์จึงต้องยื่นแบบ ภ.ธ.40 ด้วย

เพราะงั้น พี่ต้องดูดี ๆ ก่อนยื่นภาษีฟรีแลนซ์นะว่า เข้าข่ายต้องเสียภาษีประเภทไหน จะได้เตรียมข้อมูลยื่นภาษีถูกต้อง ไม่เสี่ยงโดนกรมสรรพากรปรับเบี้ยอีกด้วย

ฟรีแลนซ์ยื่นภาษียังไงให้เป๊ะ จบในไม่กี่ขั้นตอน

สำหรับฟรีแลนซ์ การยื่นภาษีอาจดูวุ่นวายไปนิด เพราะไม่มีฝ่ายบัญชีคอยจัดการให้พี่ แต่ถ้ารู้ขั้นตอนที่ถูกต้อง และเข้าใจวิธีคิดภาษีอย่างคร่าว ๆ พี่ก็สามารถยื่นภาษีเองได้แบบมั่นใจ แค่เตรียมข้อมูลให้ครบ และเข้าใจโครงสร้างรายได้ของตัวเองให้ดี ก็ช่วยให้กรอกภาษีได้ถูกต้อง และวางแผนภาษีได้คุ้มค่าในระยะยาว

สิ่งที่ควรทำล่วงหน้าก่อนยื่นภาษี

1. บันทึกรายรับ-รายจ่ายให้ครบถ้วน

• บันทึกตั้งแต่ต้นปี รวมถึงแยกประเภทให้ดี เช่น งานโปรเจกต์ งานขาย หรือรายได้จาก YouTube หรือ TikTok

• หากมีค่าใช้จ่ายจากการทำงาน เช่น ค่าอินเทอร์เน็ต อุปกรณ์ ค่าเดินทาง ค่าซอฟต์แวร์ ให้เก็บใบเสร็จไว้ทั้งหมดเพื่อใช้ยื่นแบบค่าใช้จ่ายจริง

2. แยกประเภทรายได้ให้ถูกต้อง

• ตรวจสอบว่างานแต่ละประเภทเข้าข่ายมาตรา 40(2), 40(6) หรือ 40(8)

• การแยกประเภทผิดอาจทำให้เสียสิทธิ์ในการลดหย่อน หรือถูกเรียกตรวจภายหลังได้

3. ตรวจสอบสิทธิ์ลดหย่อนภาษี

• ตรวจสิทธิ์ที่ใช้ได้ เช่น เบี้ยประกันสุขภาพ, ดอกเบี้ยบ้าน, กองทุน RMF/SSF หรือ e-Donation

• ควรทำรายการไว้ล่วงหน้า เพื่อไม่ลืม และสามารถแนบหลักฐานได้ครบถ้วน

ขั้นตอนการยื่นภาษี

1. สมัครบัญชีผู้เสียภาษี ที่เว็บไซต์ www.rd.go.th ถ้ายังไม่เคยมีบัญชี

2. เข้าสู่ระบบ และเลือกยื่นแบบ ภ.ง.ด.90 สำหรับผู้ที่มีรายได้หลายทาง หรือรายได้จากอาชีพอิสระ (ถ้ามีรายได้จากเงินเดือนเพียงอย่างเดียว จะใช้แบบ ภ.ง.ด.91)

3. กรอกข้อมูลรายได้ แยกตามประเภท และแนบค่าใช้จ่าย หรือเลือกแบบเหมาหรือแบบใช้จริง

4. กรอกข้อมูลลดหย่อนภาษี ให้ครบถ้วน โดยแนบเอกสารประกอบที่จำเป็น เช่น ใบเสร็จค่าประกัน, หนังสือรับรองการซื้อกองทุน ฯลฯ

5. ตรวจสอบยอดรวมภาษี ที่ต้องชำระ (หรือขอคืน ถ้าถูกหักไว้ล่วงหน้าเกินยอด)

6. ยืนยันการยื่นแบบ และชำระภาษีผ่านช่องทางออนไลน์ หรือรับเลขอ้างอิงเพื่อนำไปชำระที่ธนาคารก็ได้

7. ดาวน์โหลดใบเสร็จ หรือหลักฐานการยื่นแบบ เก็บไว้เป็นหลักฐานอย่างน้อย 5 ปี

ฟรีแลนซ์ยื่นภาษี ต้องมีเอกสารอะไรบ้าง?

เหมียวแนะนำให้พี่จัดเตรียมเอกสารที่เกี่ยวข้องไว้ให้ครบ เพื่อกรอกข้อมูลภาษีได้ถูกต้อง และสามารถยื่นหลักฐานค่าใช้จ่ายได้ทันทีที่กรมสรรพากรเรียกตรวจเอกสารย้อนหลัง เช่น

• สลิปโอนเงิน หรือ Statement รายรับ: เป็นหลักฐานยืนยันรายได้ที่ได้รับจากลูกค้า หรือแพลตฟอร์ม

• ใบหักภาษี ณ ที่จ่าย (50 ทวิ): หากลูกค้าหักภาษีไว้ก่อนโอนเงินให้พี่ ต้องใช้เอกสารนี้แนบเพื่อขอคืนภาษี

• ใบเสร็จ หรือหลักฐานค่าใช้จ่าย: ใช้เฉพาะกรณียื่นแบบ "ค่าใช้จ่ายจริง" เช่น ค่าซื้ออุปกรณ์, ค่าเดินทาง, ค่าอบรม

• เอกสารลดหย่อนต่าง ๆ: เช่น หนังสือรับรองการซื้อกองทุน RMF/SSF, ใบเสร็จค่าประกันชีวิต, ใบรับเงินบริจาค (e-Donation)

• สำเนาบัตรประชาชน / เลขบัญชีพร้อมเพย์: ใช้สำหรับการยืนยันตัวตนและการขอคืนภาษี

เปลี่ยนเรื่องยุ่งของภาษีให้กลายเป็นเรื่องง่าย ด้วยเหมียวจด

ถ้าพี่มนุษย์ฟรีแลนซ์อยากเริ่มจัดระเบียบภาษีด้วยตัวเอง เหมียวขอแนะนำให้ใช้ "เหมียวจด" เป็นผู้ช่วยติดปีกให้การยื่นภาษีง่ายขึ้นแบบไม่ต้องปาดเหงื่อ ด้วยฟีเจอร์ที่ออกแบบมาเพื่อพี่โดยเฉพาะ ไม่ว่าจะเป็นการวางแผนภาษีล่วงหน้า หรือการจัดการเอกสารภาษีย้อนหลัง แอปเหมียวจดก็เอาอยู่

ฟีเจอร์เด็ดที่ช่วยให้การจัดการภาษีง่ายขึ้น:

• สร้างหมวดหมู่ค่าใช้จ่ายเองได้ เช่น หมวด "หักภาษี" ที่จะช่วยให้พี่แยกและติดตามรายการหักภาษี ณ ที่จ่ายได้ง่ายขึ้น

• ติดแท็ก # ติดตามค่าใช้จ่าย เช่น #e-donation #ลดหย่อนภาษี หรือ #ประกัน เพื่อจัดกลุ่มรายการลดหย่อนที่เกี่ยวข้องกับภาษีไว้ด้วยกัน และช่วยให้พี่ตรวจสอบยอดรวมรายปีได้ง่ายขึ้น

• มีกราฟสรุป ช่วยให้พี่ ๆ เห็นภาพรวมของรายรับ-รายจ่ายของแต่ละเดือนได้ชัดเจน

• Export ข้อมูลรายรับ-รายจ่ายได้ เอาไปใช้กรอกแบบภาษีได้ทันที

พี่ ๆ ฟรีแลนซ์ที่อยากจัดการเรื่องยื่นภาษีให้เป๊ะ ลองโหลดเหมียวจดมาไว้ติดเครื่องดู แล้วจะรู้ว่า เรื่องเงิน แค่มีเครื่องมือที่ถูกต้องก็วางแผนได้ง่ายขึ้นเยอะแล้ว!

เริ่มใช้เหมียวจด