รู้จัก FIRE Movement ปรับความคิด เปลี่ยนชีวิต จุดไฟสู่อิสรภาพการเงิน

พี่มนุษย์คงสงสัยกันว่า "FIRE Movement" คืออะไร ลองสังเกตจากพี่ ๆ บางคนที่ใช้ชีวิตสบาย ๆ ได้ทำสิ่งที่อยากทำโดยไม่กลัวเงินหมด แต่ในขณะที่ตัวเองที่ยังคงต้องตื่นเช้าไปทำงานทุกวัน และมีแนวโน้มว่าจะต้องทำงานต่อไปจนแก่

ทำไมถึงใช้ชีวิตกันแบบนั้น? นั่นเป็นเพราะว่า เทรนด์การใช้เงินได้เปลี่ยนไป คนรุ่นใหม่ไม่อยากทำงานไปจนถึงวัยเกษียณ และเริ่มมองหาทางลัดเพื่อเข้าถึงอิสรภาพทางการเงินได้มากขึ้น บทความนี้เหมียวจะพาพี่ ๆ ไปทำความรู้จักกับ FIRE Movement กัน ถ้าพี่เข้าใจแล้ว อาจเปลี่ยนชีวิตพี่ ๆ ไปตลอดกาลได้เลย

FIRE Movement คืออะไร? ปลดล็อก "ชีวิตอิสรภาพ" ก่อนวัยเกษียณ

Financial Independence, Retire Early หรือ FIRE Movement คือ แนวคิดทางการเงินรูปแบบหนึ่งที่ต้องการมีอิสรภาพทางการเงินไว ๆ เพื่อให้มีเวลาทำสิ่งที่ตัวเองรักโดยไม่ต้องกังวล โดยคนที่ยึดถือแนวคิดนี้มักวางแผนทางการเงินอย่างดี ใช้เงินอย่างประหยัด เก็บออมเงินอย่างเคร่งครัด เอาเงินส่วนหนึ่งไปลงทุนเพื่อสร้าง Passive Income รวมถึงวิธีการอื่น ๆ ที่ทำให้มีรายได้เข้ามามากที่สุด (แต่ไม่ใช่การพนันหรืองานสายเทานะ!) เพื่อเกษียณตัวเองออกมาได้เร็ว ไม่ต้องทำงานจนถึงอายุ 60 ปี

แนวคิดนี้เริ่มต้นจากหนังสือ Your Money or Your Life โดย Vicki Robin และ Joe Dominguez ที่ตีพิมพ์ในปี 1992 ซึ่งเล่าประสบการณ์ของ Joe ที่สามารถเกษียณตัวเองได้ตั้งแต่อายุ 31 ปี ด้วยการวางแผนการเงินอย่างมีเป้าหมาย

แนวคิด FIRE ยังสอดคล้องกับแนวทางการใช้ชีวิตของคนรุ่นใหม่ที่รักอิสระ กล้าคิดนอกกรอบ และไม่ยึดติดกับงานประจำเพียงอย่างเดียว พวกเขาต้องการเวลาให้ตัวเองมากขึ้น และมองว่าการมีอิสรภาพทางการเงินคือการได้ "เลือก" ใช้ชีวิตตามแบบที่ตัวเองต้องการ

5 FIRE สรุปแนวทางเกษียณไวตั้งแต่ Lean ถึง Fat

พี่ ๆ หลายคนได้รู้จักและเข้าใจแนวคิด FIRE Movement คืออะไร แล้วอยากออมเงินให้สำเร็จใช่มั้ย ? เหมียวมีแนวทางวางแผนการเงินมาแนะนำ ซึ่งวิธีเก็บเงินเพื่อ FIRE เกษียณไวแบบไฟลุกนั้นไม่มีแค่แบบเดียวนะ ความจริงแล้วมีถึง 5 ประเภทเลยทีเดียว โดยแต่ละประเภทเหมาะกับไลฟ์สไตล์และเป้าหมายทางการเงินที่แตกต่างกัน มาดูกันดีกว่าว่า พี่ ๆ เหมาะกับ FIRE Movement แบบไหน

1. Lean FIRE

เป็นการวางแผนเกษียณไวด้วยเงินจำนวนน้อย ๆ เพื่อรองรับเฉพาะค่าใช้จ่ายขั้นพื้นฐาน เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าบ้าน ค่าอาหาร ค่าเสื้อผ้า และค่าใช้จ่ายจำเป็นอื่น ๆ จึงเหมาะกับพี่มนุษย์ที่วางแผนจะใช้ชีวิตนอกเมืองที่มีค่าครองชีพไม่มาก เน้นการใช้ชีวิตหลังเกษียณอย่างเรียบง่าย สมถะ ไม่เน้นความบันเทิงใด ๆ

2. Regular FIRE

FIRE Movement ประเภทนี้ คือ การวางแผนเกษียณแบบสมดุลโดยคำนวณเงินเก็บหลังเกษียณตามค่าใช้จ่ายที่ใช้จริง ๆ ซึ่งรองรับทั้งค่าใช้จ่ายพื้นฐานและค่าใช้จ่ายเพื่อความบันเทิง เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตแบบเดิมต่อไปได้ จึงเหมาะกับพี่มนุษย์ที่อยากเกษียณไว แต่ยังคงใช้ชีวิตรูปแบบเดิมอยู่อย่างไม่ลำบาก

3. Fat FIRE

การวางแผนเกษียณที่อยากใช้ชีวิตสบายกว่าตอนทำงาน โดยที่ไม่ต้องประหยัดเงินมากนัก เหมาะกับพี่มนุษย์ที่มีรายได้สูง หรือมีพอร์ตลงทุนที่เติบโตต่อเนื่อง และมีเป้าหมายชีวิตที่อยากทำ เช่น เที่ยวต่างประเทศ หรือใช้ชีวิตแบบหรูหรา ฯลฯ ดังนั้น ใครที่อยากเกษียณแบบนี้ต้องมีวินัยในการออมเงินและลงทุนสูงมาก เพื่อให้มีเงินใช้หลังเกษียณที่เพียงพอกับไลฟ์สไตล์ที่ใฝ่ฝันนั่นเอง

4. Barista FIRE

FIRE เกษียณประเภทนี้เหมาะกับพี่มนุษย์ที่อยากเกษียณจากงานประจำ แต่ยังอยากทำงานบางอย่างที่ไม่เครียดเท่างานประจำ โดยวางแผนเก็บเงินเกษียณเพื่อรองรับค่าใช้จ่ายบางส่วน และเงินอีกส่วนมาจากรายได้จากงานเสริมหรืองาน Part-time เพื่อเติมเต็มเงินเกษียณที่มีอยู่ให้ดียิ่งขึ้นตลอดทั้งเดือน

5. Coast FIRE

เป็นการวางแผนเกษียณที่พี่ ๆ ต้องเก็บเงินให้ถึงจำนวนหนึ่ง จากนั้นนำเงินไปลงทุนระยะยาวแบบดอกเบี้ยทบต้นโดยไม่ถอนออกมาหรือลงทุนเพิ่ม เมื่อเงินเกษียณในพอร์ตเติบโตถึงจำนวนที่ตั้งเป้าไว้ ก็สามารถเกษียณออกมาได้อย่างเบาใจ เหมาะกับพี่มนุษย์ที่เริ่มเก็บเงินตั้งแต่อายุน้อย และอยากทำงานที่ชอบแบบชิล ๆ

FIRE Movement ของคนเจนใหม่ อยากเกษียณเร็ว เริ่มเตรียมตัวยังไงดี?

แม้ FIRE Movement คือแนวคิดที่เริ่มต้นมาจากต่างประเทศ แต่พี่ ๆ คนรุ่นใหม่ในไทยจำนวนไม่น้อยก็เริ่มสนใจแนวคิดนี้มากขึ้น โดยเฉพาะกลุ่มวัยทำงาน Gen Y และ Gen Z ที่ให้คุณค่ากับ "อิสระ" มากกว่าความมั่นคงแบบเดิมที่ต้องทำงานเก็บเงินให้มากที่สุดจนถึง 60 ปี

แต่ยังไงก็ตาม การนำแนวคิด FIRE มาใช้ในบริบทการเงินในไทยที่ต้องปรับตัวพอสมควร ทั้งในเรื่องรายได้ โครงสร้างเศรษฐกิจ และพฤติกรรมทางการเงิน เพราะฉะนั้น พี่ ๆ ต้องเตรียมตัวให้พร้อมก่อนจะเกษียณไฟลุกในอนาคต โดยเริ่มต้นจากการทำตามวิธีตามด้านล่างนี้อย่างจริงจังนะ

1. ตั้งเป้าหมายทางการเงินที่ชัดเจน

เช่น อยากเกษียณตอนอายุ 45 และใช้เงินเดือนละเท่าไหร่ ต้องคำนวณว่าเงินก้อนสุดท้ายควรอยู่ที่ประมาณกี่ล้านบาทโดยหลักการทั่วไปของ FIRE คือการมีเงินลงทุนประมาณ 25 เท่าของค่าใช้จ่ายรายปี

2. เพิ่มอัตราการออมให้มากที่สุดเท่าที่ทำได้

คนที่อยู่บนเส้นทาง FIRE มักออม 50–70% ของรายได้ในบริบทคนไทย แม้จะเริ่มต้นจาก 20–30% ก็ถือว่าเป็นก้าวที่ดี

3. ลงทุนเพื่อให้เงินเติบโต

พอร์ตลงทุน เช่น กองทุนดัชนี หุ้น หรือสินทรัพย์ที่มีผลตอบแทนระยะยาว จะช่วยให้เป้าหมาย FIRE เป็นไปได้เร็วขึ้นกว่าการฝากเงินไว้เฉย ๆ

4. ใช้จ่ายอย่างมีสติ

ปรับวิธีคิดเรื่องการใช้เงินจาก "อยากได้" เป็น "จำเป็นต้องมี" การรู้ว่าอะไรคือสิ่งที่คุ้มค่ากับเวลาและแรงที่ใช้หาเงินมา เป็นหัวใจของแนวคิดนี้

ในขณะเดียวกัน แม้พี่ ๆ ยึดมั่นในแนวคิด FIRE Movement แต่การวางแผนออมเงินเพื่อให้เกษียณตัวเองได้ไวไม่ง่ายขนาดนั้น เพราะพี่มนุษย์ต้องเผชิญกับความท้าทายหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็น

• ค่าครองชีพสูง โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ อาจควบคุมการใช้จ่ายได้ยาก

• รายได้เฉลี่ยต่อคนส่วนใหญ่อยู่ในระดับกลางถึงต่ำ ไม่เพียงพอต่อการออมเงิน

• วัฒนธรรมการออมยังไม่แข็งแรง ส่วนใหญ่ยังใช้จ่ายโดยไม่วางแผนล่วงหน้า หรือขากความรู้เรื่องการวางแผน

• ระบบสวัสดิการหลังเกษียณที่ยังไม่ครอบคลุมมากพอ เช่น เงินบำนาญที่ได้รับไม่พอกับค่าใช้จ่ายจริง รวมถึงคนจำนนมากเข้าไม่ถึงสวัสดิการเกษียณ เป็นต้น

ดังนั้น พี่ ๆ อาจเริ่มจากการตั้งเป้าหมายที่สามารถทำได้ง่ายก่อน โดยไม่จำเป็นต้องออมเงินแบบสุดโต่งทีเดียว เช่น วางเแผนเกษียณแบบ Coast FIRE หรือ Barista FIRE เมื่อทำได้แล้วจึงค่อย ๆ วางแผนเก็บเงินให้สอดคล้องกับชีวิตจริงมากขึ้น เพื่อเข้าถึงอิสรภาพทางการเงินได้เร็วที่สุด

เกษียณไวแบบ FIRE Movement เวิร์กจริงไหม?

เกษียณไวด้วยแนวคิด FIRE Movement ฟังดูเหมือนเป็นเรื่องไกลตัว แต่จริง ๆ แล้วสามารถทำได้จริง ถ้าพี่ ๆ มีวินัยและความเข้าใจในเป้าหมายชีวิตของตัวเอง เพราะการบรรลุอิสรภาพทางการเงินไม่ได้เกิดขึ้นเพียงชั่วข้ามคืน แต่ต้องอาศัยการเปลี่ยนวิธีคิดและวิถีชีวิตอย่างจริงจัง ดังนั้น จึงไม่ได้เหมาะกับทุกคน โดยมีข้อดีและข้อเสีย คือ

• ข้อดี : มีอิสระในการเลือกใช้ชีวิต ไม่ต้องทำงานหนักไปจนแก่ มีโอกาสได้ใช้เวลากับครอบครัวหรือทำสิ่งที่รัก และที่สำคัญ พี่จะมีความมั่นคงทางการเงินสูง เพราะผ่านการวางแผนมาแล้ว

• ข้อเสีย : อาจต้องเสียสละการใช้ชีวิตสุขสบาย เพื่อเปลี่ยนมาใช้ชีวิตแบบมีเป้าหมายมากขึ้น และเสี่ยงกับเหตุการณ์ไม่คาดฝันอยู่บ่อย ๆ เพราะมีรายได้จำกัด

รู้ข้อดีและข้อเสียของ FIRE Movement แล้วว่าคืออะไร พี่ ๆ จึงควรมีตัวช่วยวางแผนการเงินเพื่อให้เกษียณได้ไวขึ้น วิธีเริ่มต้นง่ายที่สุดแค่ จดรายรับรายจ่ายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อรู้ว่าเงินของเราหายไปกับอะไร พร้อมปรับพฤติกรรมการใช้เงิน ลดรายจ่ายฟุ่มเฟือย และเพิ่มการออมหรือหารายได้เสริมไปด้วย เหมียวขอแนะนำตัวช่วยอย่างแอป "เหมียวจด" ที่ช่วยจดรายจ่ายจากสลิปโอนเงินได้อัตโนมัติ ช่วยให้พี่ ๆ มองเห็นภาพรวมทางการเงินของตัวเองได้ชัดเจนขึ้น

• จ่ายจากบัญชีธนาคารไหนก็จดได้ เพียงเปิดแอปเหมียวก็จดให้เลย

• จดเพิ่มเองได้เมื่อจ่ายเงินสดหรือบัตรเครดิต

• สรุปค่าใช้จ่าย เห็นภาพรวมชัดเจนว่าเราเสียเงินไปกับอะไรมากที่สุด

• จัดหมวดหมู่ค่าใช้จ่าย เช่น ค่าบ้าน ค่าอาหาร หรือค่าช้อป ติดตามรายจ่ายอย่างละเอียด

• สร้างแท็ก# เช่น #ค่าเช่า #ค่าผ่อน หรือ #ชอปปิง ช่วยคุมงบเฉพาะเรื่องได้ไม่ว่าจะเรื่องเล็กเรื่องใหญ่

• มีกราฟสรุปข้ามเดือน เปรียบเทียบวิธีการใช้จ่าย ช่วยวางแผนเก็บเงินเกษียณได้ดีขึ้น

เพื่ออนาคตที่สดใสของพี่มนุษย์ ก็ลองโหลดมาติดเครื่องไว้ได้เลย!

เริ่มใช้เหมียวจด